Ölkədən kənarda aparılan əməliyyatlar üzrə əldə olunan gəlirlərdən vergilərin müəyyən edilməsi
2025-10-09 | Vergilər |
46
Bəzi hallarda Azərbaycan Respublikasının rezidenti olan şəxslər tərəfindən ölkə ərazisindən kənarda malların təqdim edilməsi (satışı) əməliyyatı aparıldıqda həmin əməliyyatlardan əldə etdikləri gəlirlərin hansı formada vergiyə cəlb olunması ilə əlaqədar suallar formalaşır. Tutaq ki, Azərbaycan rezidenti olan vergi ödəyicisi Çin Xalq Respublikasından mal alır və onu ölkə ərazisinə gətirmədən (idxal etmədən) Türkiyə Respublikasında yerləşən sifarişçi təşkilata (alıcıya) çatdırır. Belə olan təqdirdə, rezident vergi ödəyicisində ƏDV və mənfəət vergisi üzrə öhdəliklər necə müəyyən edilməlidir?
“vergiler.az”ın sualına vergi məsələləri üzrə mütəxəssis Xəyal Feyzullayev aydınlıq gətirir.
Mövzu ilə bağlı Vergi Məcəlləsinin müddəalarına diqqət etmək lazımdır. Məcəllənin 159.2-ci maddəsinə əsasən, vergidən azad edilən malların göndərilməsindən, işlərin görülməsindən və xidmətlərin göstərilməsindən başqa, müstəqil sahibkarlıq fəaliyyəti və ya hüquqi şəxs yaratmadan birgə sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində malların göndərilməsi, işlər görülməsi və xidmətlərin göstərilməsi, onlar bu Məcəllənin 167-ci və ya 168-ci maddələrinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisində həyata keçirilirsə, vergi tutulan əməliyyatlar sayılır.
Vergi Məcəlləsinin 167-ci maddəsində isə göstərilib ki, malların təqdim edilməsi onların verildiyi yerdə həyata keçirilir. Qeyd olunan maddələrin müddəalarından da göründüyü kimi, malların təqdim edilməsi yalnız Azərbaycan Respublikası ərazisində həyata keçirildikdə bu əməliyyat ƏDV tutulan əməliyyat sayılır. Əgər mallar yuxarıda qeyd olunduğu kimi Azərbaycan Respublikası ərazisindən kənarda təqdim olunubsa, bu, ƏDV-yə cəlb edilməyən əməliyyat hesab olunur. Lakin bu əməliyyatlardan əldə olunan mənfəət (gəlir) Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq, vergiyə cəlb edilən əməliyyat hesab olunur.
Fərz edək ki, Azərbaycan rezidenti olan “AZ” MMC (icraçı) Türkiyə Respublikasında qeydiyyatda olan “TR” şirkətinin (sifarişçi) sifarişi ilə ofis avadanlıqlarını “TR” şirkətinə təqdim etməlidir. Bununla bağlı “AZ” MMC həmin avadanlıqları Çin Xalq Respublikasından 10.000 manata alaraq Azərbaycan ərazisinə daxil olmadan 15.000 manata “TR” şirkətinə təqdim edib. Belə olan halda, əldə olunan ümumi gəlir (15.000 manat) ƏDV-yə cəlb edilməyəcək. Lakin bu satışdan əldə olunan mənfəət, qanunvericiliyə uyğun olaraq, vergiyə cəlb ediləcək. Məsələn, satışdan əldə olunan gəlirin 15.000 manat və bu gəlirlə bağlı çəkilən ümumi xərclərin 12.000 manat (maya dəyəri + digər xərclər) olduğunu nəzərə alsaq, bu zaman hesablanan mənfəət vergisinin məbləği 600 manat olacaq:
15.000 – 12.000 = 3000 manat;
3.000 x 20% = 600 manat.
Ölkədən kənarda aparılan əməliyyatlar üzrə əldə olunan gəlirlərdən vergilərin müəyyən edilməsi
2025-10-09 | Vergilər | 46
Bəzi hallarda Azərbaycan Respublikasının rezidenti olan şəxslər tərəfindən ölkə ərazisindən kənarda malların təqdim edilməsi (satışı) əməliyyatı aparıldıqda həmin əməliyyatlardan əldə etdikləri gəlirlərin hansı formada vergiyə cəlb olunması ilə əlaqədar suallar formalaşır. Tutaq ki, Azərbaycan rezidenti olan vergi ödəyicisi Çin Xalq Respublikasından mal alır və onu ölkə ərazisinə gətirmədən (idxal etmədən) Türkiyə Respublikasında yerləşən sifarişçi təşkilata (alıcıya) çatdırır. Belə olan təqdirdə, rezident vergi ödəyicisində ƏDV və mənfəət vergisi üzrə öhdəliklər necə müəyyən edilməlidir?
“vergiler.az”ın sualına vergi məsələləri üzrə mütəxəssis Xəyal Feyzullayev aydınlıq gətirir.
Mövzu ilə bağlı Vergi Məcəlləsinin müddəalarına diqqət etmək lazımdır. Məcəllənin 159.2-ci maddəsinə əsasən, vergidən azad edilən malların göndərilməsindən, işlərin görülməsindən və xidmətlərin göstərilməsindən başqa, müstəqil sahibkarlıq fəaliyyəti və ya hüquqi şəxs yaratmadan birgə sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində malların göndərilməsi, işlər görülməsi və xidmətlərin göstərilməsi, onlar bu Məcəllənin 167-ci və ya 168-ci maddələrinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisində həyata keçirilirsə, vergi tutulan əməliyyatlar sayılır.
Vergi Məcəlləsinin 167-ci maddəsində isə göstərilib ki, malların təqdim edilməsi onların verildiyi yerdə həyata keçirilir. Qeyd olunan maddələrin müddəalarından da göründüyü kimi, malların təqdim edilməsi yalnız Azərbaycan Respublikası ərazisində həyata keçirildikdə bu əməliyyat ƏDV tutulan əməliyyat sayılır. Əgər mallar yuxarıda qeyd olunduğu kimi Azərbaycan Respublikası ərazisindən kənarda təqdim olunubsa, bu, ƏDV-yə cəlb edilməyən əməliyyat hesab olunur. Lakin bu əməliyyatlardan əldə olunan mənfəət (gəlir) Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq, vergiyə cəlb edilən əməliyyat hesab olunur.
Fərz edək ki, Azərbaycan rezidenti olan “AZ” MMC (icraçı) Türkiyə Respublikasında qeydiyyatda olan “TR” şirkətinin (sifarişçi) sifarişi ilə ofis avadanlıqlarını “TR” şirkətinə təqdim etməlidir. Bununla bağlı “AZ” MMC həmin avadanlıqları Çin Xalq Respublikasından 10.000 manata alaraq Azərbaycan ərazisinə daxil olmadan 15.000 manata “TR” şirkətinə təqdim edib. Belə olan halda, əldə olunan ümumi gəlir (15.000 manat) ƏDV-yə cəlb edilməyəcək. Lakin bu satışdan əldə olunan mənfəət, qanunvericiliyə uyğun olaraq, vergiyə cəlb ediləcək. Məsələn, satışdan əldə olunan gəlirin 15.000 manat və bu gəlirlə bağlı çəkilən ümumi xərclərin 12.000 manat (maya dəyəri + digər xərclər) olduğunu nəzərə alsaq, bu zaman hesablanan mənfəət vergisinin məbləği 600 manat olacaq:
15.000 – 12.000 = 3000 manat;
3.000 x 20% = 600 manat.