Pərakəndə ticarətin uçot və vergitutma məsələləri

2019-09-18 | Mühasibat uçotu | 3647

Pərakəndə ticarətin uçot və vergitutma məsələlərində rast gəlinən, bəzən birmənalı qarşılanmayan incəliklər var. Mövzunu sərbəst auditor Altay Cəfərov şərh edir.

Pərakəndə ticarət həm birbaşa ticarət obyektindən, həm də səyyar formada həyata keçirilə bilər. Məsələn, mallar mağaza və marketlərdən birbaşa vətəndaşlara, həmçinin avtonəqliyyat vasitələrindən, piştaxtalardan, qoşqu vasitələrindən əlbəəl qaydada satıla bilər.

  • Mallar mağaza və marketlərdən satılan zaman nəzarət-kassa aparatının çeki verilməlidir.
  • Qalan hallarda satılanda isə alıcıya qəbz verilməlidir.
  • Alıcı vergi ödəyicisi olduqda onun istəyi ilə elektron qaimə-faktura (EQF) və ya electron vergi hesabat fakturası (e-VHF) verilməlidir.

Bundan əlavə, son vaxtlar pərakəndə ticarət fəaliyyəti həyata keçirən vergi ödəyiciləri malların çatdırılması xidmətlərini göstərirlər. Bu halda müstəriyə çatdırılan malın üzərində kassa çeki təqdim edilir və müştəri adətən məbləği nağd ödəyir. Vəsaiti nağd olan kuryer kassaya kassa mədaxil orderi ilə təhvil verir. Şəbəkə pərakəndə ticarətdə isə regionlara da malların pərakəndə çatdırılması halları olur ki, bu zaman alıcılar malların dəyərini ödəmə terminalları, plastik kartlar, POS-terminallarla ödəyirlər. Bu halda da çatdırılası mallar alıcıya üstündə kassa çeki vurulmaqla təhvil verilməlidir.

Pərakəndə ticarət qaydasında malları satan vergi ödəyicisi hökmən EQF (e-VHF) ilə yanası, nəzarət-kassa aparatının çeki və ya qəbz verməlidir. Əks təqdirdə bu, topdansatış fəaliyyəti sayılacaqdır.

Pərakəndə ticarət faəliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicilərinin vergi öhdəlikləri

Belə vergi ödəyiciləri sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi və ya öz istəyindən asılı olaraq son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manat olan aya qədər gəlir və ya mənfəət vergisi ödəyicisi ola bilərlər.

  • son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manatdan artıq olan vergi ödəyicisi növbəti aydan ƏDV ödəyicisi , həmçinin gəlir və ya mənfəət vergisi ödəyicisi olurlar.
  • Sadələşdirlmiş vergi ödəyicisi kimi dövriyyədən 2% vergi verirlər.
  • Azərbaycan Respublikası ərazisində istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının pərakəndə satışı zamanı tətbiq edilən ticarət əlavəsi ƏDV ödəyicisi olan pərakəndə ticarət vergi ödəyiciləri üçün vergitutma obyektidir.
  • Pərakəndə ticarət faəliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicisi eyni zamanda topdansatış fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər. Bu halda həmin vergi ödəyicisi sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi ola bilməz.

Son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manata kimi olan pərakəndə ticarət ilə məşğul olan vergi ödəyicisinin vergi öhdəliklərini sadə bir misalla nəzərdən keçirək.

Tutaq ki, AA MMC-nin xərcləri 5000 manat, aldığı malın maya dəyəri 150.000 manat, satdığı malın döviyyəsi 190.000 manat olmuşdur. Nəzərə alsaq ki, AA MMC sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərməyi qərara almışdır, onda 190.000 x 2% = 3.800 manat sadələşdirilmiş vergi ödəməli olacaqdır. Xərclərini və gəlirlərini qaydalara uyğun formalaşdırmışdırsa, onda (190.000 – 150.000 – 5.000 – 3.800) = 31.200 manat xalis mənfəəti qalacaqdır və 10% divident hesablanmayacaqdır , son nəticə olaraq 3.800 manat vergi hesablanacaqdır.

AA MMC mənfəət vergisi ödəyicisi olamağı qərara aldığı halda isə vergi öhdəliyi kimi (190.000-150.000-5.000)x20% = 7.000 manat mənfəət vergisi olacaqdır. Mikro sahibkarlığa aid olduğundan ona 75% güzəşt verilir. Buna görə gə MMC-dən 7000x 25% = 1750 manat mənfəət vergisi hesablanılacaqdır. Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada gəlirlərin və xərclərin uçotunu apardıqda və ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınmadıqda 10% divident hesablanmayacaqdır.

Son olaraq hər iki halı üzləşdirdikdə aydın olur ki, birinci halda 3.800 manat , ikinci halda isə 1.750 manat vergi hesablanır. Odur ki, hansı formada vergi ödəyicisi kimi uçota durmaqla bağlı vergi ödəyiciləri özləri qərar verməlidirlər.

Hazırladı: Fəxriyyə İkramqızı

Mənbə: https://vergiler.az/news/taxes/4143.html

Pərakəndə ticarətin uçot və vergitutma məsələləri

2019-09-18 | Mühasibat uçotu | 3647

Pərakəndə ticarətin uçot və vergitutma məsələlərində rast gəlinən, bəzən birmənalı qarşılanmayan incəliklər var. Mövzunu sərbəst auditor Altay Cəfərov şərh edir.

Pərakəndə ticarət həm birbaşa ticarət obyektindən, həm də səyyar formada həyata keçirilə bilər. Məsələn, mallar mağaza və marketlərdən birbaşa vətəndaşlara, həmçinin avtonəqliyyat vasitələrindən, piştaxtalardan, qoşqu vasitələrindən əlbəəl qaydada satıla bilər.

  • Mallar mağaza və marketlərdən satılan zaman nəzarət-kassa aparatının çeki verilməlidir.
  • Qalan hallarda satılanda isə alıcıya qəbz verilməlidir.
  • Alıcı vergi ödəyicisi olduqda onun istəyi ilə elektron qaimə-faktura (EQF) və ya electron vergi hesabat fakturası (e-VHF) verilməlidir.

Bundan əlavə, son vaxtlar pərakəndə ticarət fəaliyyəti həyata keçirən vergi ödəyiciləri malların çatdırılması xidmətlərini göstərirlər. Bu halda müstəriyə çatdırılan malın üzərində kassa çeki təqdim edilir və müştəri adətən məbləği nağd ödəyir. Vəsaiti nağd olan kuryer kassaya kassa mədaxil orderi ilə təhvil verir. Şəbəkə pərakəndə ticarətdə isə regionlara da malların pərakəndə çatdırılması halları olur ki, bu zaman alıcılar malların dəyərini ödəmə terminalları, plastik kartlar, POS-terminallarla ödəyirlər. Bu halda da çatdırılası mallar alıcıya üstündə kassa çeki vurulmaqla təhvil verilməlidir.

Pərakəndə ticarət qaydasında malları satan vergi ödəyicisi hökmən EQF (e-VHF) ilə yanası, nəzarət-kassa aparatının çeki və ya qəbz verməlidir. Əks təqdirdə bu, topdansatış fəaliyyəti sayılacaqdır.

Pərakəndə ticarət faəliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicilərinin vergi öhdəlikləri

Belə vergi ödəyiciləri sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi və ya öz istəyindən asılı olaraq son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manat olan aya qədər gəlir və ya mənfəət vergisi ödəyicisi ola bilərlər.

  • son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manatdan artıq olan vergi ödəyicisi növbəti aydan ƏDV ödəyicisi , həmçinin gəlir və ya mənfəət vergisi ödəyicisi olurlar.
  • Sadələşdirlmiş vergi ödəyicisi kimi dövriyyədən 2% vergi verirlər.
  • Azərbaycan Respublikası ərazisində istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının pərakəndə satışı zamanı tətbiq edilən ticarət əlavəsi ƏDV ödəyicisi olan pərakəndə ticarət vergi ödəyiciləri üçün vergitutma obyektidir.
  • Pərakəndə ticarət faəliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicisi eyni zamanda topdansatış fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər. Bu halda həmin vergi ödəyicisi sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi ola bilməz.

Son ardıcıl 12 aylıq dövriyyəsi 200.000 manata kimi olan pərakəndə ticarət ilə məşğul olan vergi ödəyicisinin vergi öhdəliklərini sadə bir misalla nəzərdən keçirək.

Tutaq ki, AA MMC-nin xərcləri 5000 manat, aldığı malın maya dəyəri 150.000 manat, satdığı malın döviyyəsi 190.000 manat olmuşdur. Nəzərə alsaq ki, AA MMC sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərməyi qərara almışdır, onda 190.000 x 2% = 3.800 manat sadələşdirilmiş vergi ödəməli olacaqdır. Xərclərini və gəlirlərini qaydalara uyğun formalaşdırmışdırsa, onda (190.000 – 150.000 – 5.000 – 3.800) = 31.200 manat xalis mənfəəti qalacaqdır və 10% divident hesablanmayacaqdır , son nəticə olaraq 3.800 manat vergi hesablanacaqdır.

AA MMC mənfəət vergisi ödəyicisi olamağı qərara aldığı halda isə vergi öhdəliyi kimi (190.000-150.000-5.000)x20% = 7.000 manat mənfəət vergisi olacaqdır. Mikro sahibkarlığa aid olduğundan ona 75% güzəşt verilir. Buna görə gə MMC-dən 7000x 25% = 1750 manat mənfəət vergisi hesablanılacaqdır. Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada gəlirlərin və xərclərin uçotunu apardıqda və ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınmadıqda 10% divident hesablanmayacaqdır.

Son olaraq hər iki halı üzləşdirdikdə aydın olur ki, birinci halda 3.800 manat , ikinci halda isə 1.750 manat vergi hesablanır. Odur ki, hansı formada vergi ödəyicisi kimi uçota durmaqla bağlı vergi ödəyiciləri özləri qərar verməlidirlər.

Hazırladı: Fəxriyyə İkramqızı

Mənbə: https://vergiler.az/news/taxes/4143.html



Mühasibat uçotu bölümünün son xəbərləri

2024-01-23 | Bakıda II Vergi və Mühasibatlıq Zirvəsi keçiriləcək
2024-01-23 | Azərbaycanda orta sahibkarlar bu ildən elektron mühasibat uçotuna keçməli olacaq
2024-01-23 | Azərbaycanda “Mühasibat uçotu haqqında” və “Dövlət sirri haqqında” qanunlar dəyişib
2022-12-09 | Müəssisələr vergi hesabatları ilə yanaşı, mühasibat uçotunun da hesabatlarını təqdim etməlidirlər
2021-02-04 | Elektron qaimə-fakturanın forması, tətbiqi, uçotu və istifadəsi Qaydaları təsdiqlənib
2021-02-03 | Peşəkar Mühasib Sertifikasiyası imtahanı ilə bağlı sual-cavab MÖVZUSUNDA VEBİNAR
2021-01-29 | Uçot və hesabatlılıq sistemi Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartlarına əsasən qurulmalıdır
2021-01-08 | Mühasibat uçotu haqqında qanunda dəyişiklik edildi
2020-07-07 | TTA STANDARTI: VERGİ MƏCƏLLƏSİ İLƏ IFRS-İN QARŞILAŞDIRILMASI MÖVZUSUNDA VEBİNAR
2020-06-23 | Malın və ya xidmətin (işin) adı nəzarət-kassa aparatının çekində qeyd edilməlidir

LAYİHƏ HAQQINDA

MUHASIB.AZ saytının əsas məqsədi mühasibat uçotu və maliyyə sahələrində çalışan və gələcəkdə çalışmaq istəyən mütəxəssisləri lazımi məlumatlar ilə təmin etməkdir. Sayt həm tədris, həm də informativ-analitik formatda təşkil edilib.

Müəllif haqqında

MÜƏLLİFLƏRƏ:

Saytda istənilən şəxs mühasibat uçotu, IFRS, vergilər, maliyyə, audit və saytın əhatə etdiyi digər sahələr üzrə məqalələr yerləşdirə bilər. Bunun üçün məqaləni admin@muhasib.az ünvanına göndərmək kifayətdir. Ətraflı

ƏLAQƏ

Bakı, AZ 1004 Mikayıl Müşfiq küç. 2H.

(994)702011258

admin@muhasib.az

Məxfilik strateqiyası





www.muhasib.az. Bütün hüquqlar qorunur © 2010-2024.
Saytdakı materiallardan istifadə etdikdə www.muhasib.az saytına keçid qoymaq vacibdır!