|
Misal.
Müəssisədə məhsulun istehsalı 2 texnoloji mərhələdən ibarətdir. 1 N-li sexdə emal edildikdən sonra məhsullar yarımfabrikat şəklində uçota alınır və anbara mədaxil edilir. Sonra bu yarımfabrikatlar 2 N-li sexə son emal üçün anbardan verilir.
Cari ayda 1 N-li sexin xərcləri təşkil etmişdir: istehsala verilmiş materialların dəyəri - 8 000 AZN; istehsalatda istifadə edilmiş materiallar 7 500 AZN; hesablanmış əmək haqqı – 3 000 AZN; hesablanmış sosial sığorta ödənişləri – 660 AZN; əsas vəsaitlərin amortizasiyası - 150 AZN; elektrin enerjisi - 250 AZN, köməkçi istehsalın xərcləri - 350 AZN
| N |
Əməliyyatın məzmunu |
Debet |
Kredit |
Məbləğ |
| 1 |
İstehsala verilmiş materialların silinməsi |
202-1 "İstehsalatda (işdə və xidmətdə) istifadə olunmuş xammal və materiallar" |
201 "Material ehtiyatları" |
8 000 |
| 2 |
Əmək haqqının hesablanması |
202-2 "İstehsalatla (işlə və xidmətlə) məşğul olan işçi heyəti ilə bağlı məsrəflər" |
533 "Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan borclar" |
3 000 |
| 3 |
Hesablanan işçilərin əmək haqqısına görə sosial sığorta ayırmaları |
202-3 "İstehsalatla (işlə və xidmətlə) məşğul olan işçi heyəti ilə bağlı məsrəflərə görə hesabalanılan sosial sığorta ayırmaları" |
522 "Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər" |
660 |
| 4 |
İstehsal avadanlığının amortizasiyası |
202-4 "İstehsalat (iş və xidmət) aktivlərinin amortizasiya məsrəfləri" |
112 "Torpaq, tikili və avadanlıqlar - Amortizasiya" |
150 |
| 6 |
Elektrik enerjisi xərcləri |
202-5 "İstehsalatla (işlə və xidmətlə) bağlı sair məsrəflər" |
531 "Malsatan və podratçılara qısamüddətli kreditor borcları" |
250 |
| 7 |
Sair məsrəflər |
202-5 "İstehsalatla (işlə və xidmətlə) bağlı sair məsrəflər" |
531 "Malsatan və podratçılara qısamüddətli kreditor borcları" |
350 |
İstehsal edilmiş yarımfabrikatların maya dəyərini müxtəlif metodlar ilə müəyyən edək.
Xammal, material və yarımfabrikatların dəyəri ilə
Cari ayda yarımfabrikatların istehsalı üçün sərf edilən materialların dəyəri 7 500 AZN olmuşdur. Beləliklə yarımfabrikatlar anbara mədaxil edilərkən onların maya dəyəri 7 500 AZN olacaqdır.
Müstəqim (birbaşa) xərc maddələri ilə.
Bu metodda yarımfabrikatların maya dəyərinə istehsala sərf edilən faktiki materialların dəyəri daxil edilir, qalan birbaşa məsrəflər isə hazır yarımfabrikatların və bitməmiş istehsalın arasında bölünür.
Birbaşa məsrəflərin cəmi məbləği. Materiallardan başqa olmuşdur: 3 000 + 660 = 3 660 AZN
Hazır yarımfabrikatların payına düşən birbaşa məsrəflərin məbləği olacaqdır:
(3 660 / 8000) * 7500 = 3 431 AZN
Yarımfabrikatların payına düşən cəmi birbaşa məsrəflər olacaqdır:
7 500 + 3 431 = 10 931 AZN
Faktiki məsrəflərin cəmi əsasında
Bu metodda yarımfabrikatların dəyərinə onların payına düşən birbaşa məsrəflərin məbləği, və dolayısı məsrəflərin bir hissəsi (birbaşa məsrfələrə mütənasib olaraq) daxil edilir.
Dolayısı məsrəflərin məbləği: 150 + 250 + 350 = 750 AZN
Birbaşa məsrəflər: 8 000 + 3 000 + 660 = 11 660 AZN
Hazır olan yarımfabrikatların payına düşən birbaşa məsrəflər: 10 931 AZN
Hazır olan yarımfabrikatların payına düşən dolayı məsrəflərin payı:
(750 / 11 660) * 10 931 = 703 AZN
Hazır olan yarımfabrikatların payına düşən ümumi məsrəflər (birbaşa + dolayı):
10 931 + 703 = 11 634 AZN
| N |
Əməliyyatın məzmunu |
Debet |
Kredit |
Məbləğ |
| 1 |
Yarımfabrikatların dəyəri xammal, material və yarımfabrikatların dəyəri ilə ölçüldükdə |
201 "Material ehtiyatları" |
202 "İstehsalat (iş və xidmət) məsrəfləri" |
7 500 |
| 2 |
Yarımfabrikatların dəyəri müstəqim (birbaşa) xərc maddələri ilə ölçüldükdə |
201 "Material ehtiyatları" |
202 "İstehsalat (iş və xidmət) məsrəfləri" |
10 931 |
| 3 |
Yarımfabrikatların dəyəri faktiki məsrəflərin cəmi əsasında ölçüldükdə |
201 "Material ehtiyatları" |
202 "İstehsalat (iş və xidmət) məsrəfləri" |
11 634 |
| 
